1-31 MART KOLOREKTAL KANSERİ FARKINDALIK AYI
Kolorektal kanser yaygın ve ölümcül bir hastalıktır. Türkiye’de Sağlık Bakanlığı’nın kanser istatistikleri kayıtlarına göre hem erkeklerde hem de kadınlardaen sık izlenen3.Kanser türüdür.
Risk Faktörleri
Kolorektal kanserinin değiştirilebilir risk faktörleri şunlardır:
Aşırı kilolu veya obez olmak, fiziksel olarak aktif olmamak, fazla miktarda işlenmiş (sosis, salam ve benzeri) veya işlenmemiş kırmızı et (sığır, kuzu, karaciğer ve benzerleri) tüketimi, sigara dahil tütün ürünlerinin kullanımı, alkol kullanımı, Diyabet ve insülin direnci varlığı ve kolesistektomidir.
Kolorektal kanserinin değiştirilemez risk faktörleri şunlardır:
Cinsiyet, ileri yaş, kişinin kalın bağırsak polipleri veya kalın bağırsak kanseri öyküsü bulunması, ırk ve etnik köken,kişinin inflamatuvar bağırsak hastalığı (Ülseratif kolit veya Crohn hastalığı) öyküsü varlığı, ailede kalın bağırsak polipleri veya kalın bağırsak kanseri öyküsü, kalıtsal bir sendromun olması, tip 2 diyabet hastası olunması, akromegali, böbrek transplantasyonu, androjen yoksunluğu tedavisi almış olmak, kistik fibrozis varlığı ve abdominopelvik radyasyon öyküsü.
Belirtiler
Enfeksiyon, hemoroid, irritabl bağırsak sendromu veya inflamatuar bağırsak hastalığında da sıklıkla izlenebilen aşağıdaki belirtiler, kolorektal kanser habercisi de olabilmektedir:
Bağırsak alışkanlıklarında ishal-kabızlık gibi değişikliklerin meydana gelmesi ve bu değişikliklerin birkaç günden uzun sürmesi, bağırsakta tam boşalmama hissi, parlak yada koyu kırmızı kanla karakterize rektal kanama, dışkının koyu kahverengi veya siyah görünmesine neden olabilecek kanın varlığı, karında şişkinlik, kramp tarzında ağrı veya gaz şikâyeti, bilinen bir neden olmaksızın kilo kaybı, güçsüzlük ve yorgunluk
Tanı
Diğer kanserlerde olduğu gibi kolon kanserleri de iyice büyüyene kadar belirti vermezler. Bu nedenle amaç, daha kanser belirti vermezken tümörü ortaya koymak olmalıdır. Belirtiler gelişmeden önce bir kişinin kanser için taranması poliplerin ve kanserin erken tanınmasında yardımcı olur. Poliplerin erkenden tanınıp çıkartılması, kolorektal kanserini önleyebilir. Erken tanı konulduğunda, kolorektal kanserini tedavisi daha etkin olabilir. Ülkemizde kanser taramalarının yapılması yoluyla kanser vakalarına bağlı ölümleri azaltmak amacıyla Kolorektal Kanser Taraması Ulusal Standartları belirlenmiştir. 50-70 yaş arasındaki kadın ve erkek nüfusa
- Kanser Erken Teşhis, Tarama ve Eğitim Merkezleri (KETEM)
- Toplum Sağlığı Merkezleri (TSM)
- Sağlıklı Hayat Merkezleri (SHM)
- Aile Sağlığı Merkezlerinde (ASM) gaitada gizli kan kiti yardımıyla hızlı, pratik ve güvenilir bir şekilde 2 yılda bir ücretsiz olarak tarama yapılmaktadır. 50-70 yaş arasında ise her 10 yılda bir kolonoskopi ile tarama önerilmektedir. Tarama soncunda GGT pozitif olan kişiler, uygun standartlarda kalite kriterlerine göre teşhis merkezlerimize yönlendirilmektedir.
Tedavi
Kolorektal kanserinde cerrahi, ilaç tedavisi (kemoterapi) ve ışın tedavisi (radyoterapi) gibi farklı tedavi seçenekleri uygulanmaktadır.
Korunma
Kolorektal kanserini önlemek için atılması gereken en önemli adımlardan biri tarama olmakla birlikte aşağıdaki sağlıklı yaşam davranışlarını uygulamak da sadece kolorektal kanserinden korunmada değil birçok kanserden korunmada da önemlidir:
Sağlıklı kiloda olmak ve bunu sürdürmek, kırmızı işlenmiş etleri sınırlamak ve daha fazla taze sebze ve tam tahılürünü tüketmek, posa içeriği yüksek besinlerin tüketimi artırmak (Posa içeriği en yüksek besinler sırasıyla; kuru baklagiller, tahıllar, sebze-meyvelerdir), günde 30-60 dakika orta düzeyde fiziksel aktivite yapmak (tempolu yürüyüş, bisiklete binme gibi), sigara ve alkol kullanmamak.