KARBONMONOKSİT ZEHİRLENMELERİ
Özellikle kış aylarının yaklaşması ile birlikte ülkemizde ve ilimizde karbonmonoksit zehirlenmeleri ve bu zehirlenmeler sonucu oluşabilecek sağlık sorunları önemli bir halk sağlığı sorunudur. Karbonmonoksit gazı; kömür, petrol, doğalgaz ve odun gibi yapısında karbon bulunan yakıtların iyi yanmaması neticesinde ortaya çıkan bir gazdır. Bu tür yakıtlarla ısınma sağlanan yerlerde baca sisteminin iyi çekmemesi, kapalı ortamlardaki açık ocaklar, şofben kaçakları ve rüzgârlı ve fırtınalı havalar (Lodoslu havalar) vb. gibi nedenlerle karbonmonoksit gazının solunması ile zehirlenme olabilmektedir. Karbonmonoksit gazı renksiz, tatsız ve kokusuz bir gaz olduğu için karbonmonoksit zehirlenmeleri oldukça sinsi ilerleyebilmektedir.
Karbonmonoksit gazı, solunduktan sonra akciğer vasıtası ile kana geçer. Daha sonra kana geçen karbonmononksit vücudumuzdaki organlara oksijen taşımakla sorumlu kan hücrelerinin (alyuvarlar) ‘’hemoglobin’’ adı verilen kısmı ile birleşerek oksijenin birleşmesini ve dolayısıyla oksijenin organlara taşınması engeller. Bu durumda zehirlenme tablosu ortaya çıkar.
Karbonmonoksit zehirlenmesi; şiddetli baş ağrısı, güçsüzlük, halsizlik, baş dönmesi, bulantı-kusma, göğüs ağrısı ve vücutta uyuşmalar gibi belirtiler ile kendini belli edebilmektedir. İlerleyen durumlarda
karbonmonoksit zehirlenmeleri ölümle dahi sonuçlanabilmektedir. Karbonmonoksit gazı oluşma ihtimali olan yerlerde yaşayan vatandaşlarımızın yukarıdaki belirtilerin görülmesi durumunda dikkatli olması ve en kısa sürede hastaneye müracaat etmesi gerekmektedir. Karbonmonoksit zehirlenmeleri sinir sistemi hastalıkları, kalp krizi, ilaç ve alkol zehirlenmeleri, ruhsal bozukluklar ve kafa travmaları ile karışabilmektedir. Zehirlenme hadisesi ile karşılaşıldığı zaman 114 numaralı ‘’Ulusal Zehir Danışma Merkezi’’nden bilgi alınabilmektedir. Zehirlendiği düşünülen kişi hemen temiz havalı bir ortama alınmalı, ‘’112 Acil ÇağrıMerkezi’’ aranmalı ve en yakın sağlık kuruluşuna getirilmesi sağlanmalıdır. Sağlık kuruluşunda gerekli tıbbi müdahaleler sağlık çalışanları tarafından yapılacaktır.
Karbonmonoksit zehirlenmelerinde, tıpkı diğer halk sağlığı sorunlarda olduğu gibi, en önemli faktör zehirlenme hadisesi gerçekleşmemesi için gerekli tedbirleri almaktır. Bu tedbirlerin başlıcalarını şöyle sıralayabiliriz;
ü Bacalar standartlara uygun olmalı ve her yıl gerekli bakımı yaptırılmalı,
ü Yatmadan önce sobaya kesinlikle yakıt konulmamalı,
ü Alçak basınçlı ve lodoslu havalarda soba yakılmamalı, yakılması durumunda yatmadan önce söndürülmeli,
ü Şofbenin monte edileceği alan yeterli büyüklükte olmalı, hava sirkülasyonu sağlanmalı ve mutlaka bacaya bağlanmalı,
ü Mangal gibi pişirme araçları ısınma için kullanılmamalı ve kapalı mekânlarda mangal yapılmamalı,
ü Bir önceki kış bacalarınız açık bile olsa; baca temizliği düzenli olarak yaptırılmalıdır.
Ayrıca bulunduğunuz mekânlarda karbonmonoksit zehirlenmesinden şüpheleniyorsanız yapacağınız ilk iş orayı terk etmektir. Ortamı terk ederken hızlı hareket etmeli ve açabildiğiniz kadar kapı ve pencereyi havalandırma sağlamak için açmalısınız. Durumu ilgili olabileceğini düşündüğünüz kurumlara bildirmelisiniz. Zehirlenmeye neden olduğu düşünülen durumla alakalı olarak yetkililer tarafınca problemin çözüldüğüne ve durumun güvenli olduğuna dair açıklama yapılmadan o mekâna dönmemelisiniz.
Kilis İl Sağlık Müdürlüğü olarak, halkımızın karbonmonoksit zehirlenmelerine karşı dikkatli olmalarını ve yukarıda bahsedilen azami tedbirleri almaları temenni ederiz.